Bygdegården 1
Om lokalsamhället är förberett när krisen inträff
ar är det lättare att hantera den akuta händelsen. Genom att göra studiecirkeln Beredskap – Bygdegården, ett nav vid kris kan bygdegårdsföreningen vara just det. Foto: MSB Ladda ner studiecirkeln: www.bygdegardarna.se Var förberedd om krisen kommer När en akut kris uppstår är lokalsamhället ofta först att hantera den. Många bygdegårdsföreningar har genom åren ryckt in och ställt upp vid kriser – nu finns en studiecirkel som gör arbetet mer organiserat och tydligt. På Bygdegårdarnas Riksförbunds Landsbygdskonferens 2020 lyftes krisberedskap. Ljustorps bygdegårdsförening i Tierps kommun berättade om hur de agerade sambandscentral för räddningstjänsten under den stora skogsbranden 2018. Det skedde momentant och trots att de inte var förberedda var insatsen mycket lyckad mitt under paniken när skogen stod i lågor. Att bygdegårdar och bygdegårdsföreningar blir centrala platser vid akuta kriser är inte ovanligt, men det sker oftast ad hoc utan förberedelser. I samband med att riksförbundet bjöd in till ett webbinarium för kommuner senare samma år och presenterade bygdegårdarnas verksamhet väcktes frågan igen. Kommunala beredskapssamordnare hörde av sig och tyckte att bygdegårdar var en stor resurs som borde inkluderas i kom8 munernas beredskapsplaner. Nu finns resultat i form av studiecirkeln Beredskap – Bygdegården, ett nav vid kris. – Vi behövde en metod för att få i gång processen och valde att ta fram en studiecirkel för att skapa ett material speciellt för bygdegårdar och dess lokalsamhällen. Vi ville även ta fram ett material som föreningarna kunde använda utifrån sina lokala förutsättningar, säger Sofia Ohlsson, då verksamhetsutvecklare för landsbygd på Bygdegårdarnas Riksförbund. Röda Korset blev en viktig kontakt som bidragit med kunskap genom hela arbetet. Andra organisationer som var med var Civilförvarsförbundet, Svenska Kyrkan, Lantbrukarnas Riksförbund (LRF), Myndigheten för samhällsskydd och beredskap (MSB) och Sveriges Kommuner och Regioner (SKR). – Röda Korset var ett värdefullt bollplank för beredskapsplanen och genom kontakterna med SKR blev vi en del av deras Handbok för kommunal krisberedskap som trygghetspunkter. De andra organisationerna fick också upp ögonen för bygdegårdar som en resurs i krisberedskap, utbildningslokaler och för övningar genom arbetet med studiecirkeln, säger Sofia. Att kartlägga det lokala nätverket av externa organisationer, kommun och myndighetsföreträdare är även en del av studiecirkeln för att kunna samverka både före, under och efter en kris. I studiecirkeln har arbetet avgränsats till kriser i fredstid, så kallade särskilda händelser, då det i en krigssituation råder helt andra lagar och förutsättningar. Men en hel del av den infrastruktur som byggs upp för kriser i fred kan också användas om en krigssituation skulle bli aktuell. Studieförbundet Vuxenskolan har varit med i hela processen och även sammanställt materialet. Studiecirkeln kan även med fördel kombineras med LRF:s studiecirkel Beredskap. Björn Körlof, expert inom kris, särskilda händelser och totalförsvar, Bygdegårdarnas Riksförbund, ska nu ta fram en handledning för cirkelledare för studiecirkeln. På förbundsstämman 2022 var temat för stämmouttalandet att bygdegårdsrörelsen skulle stärkas som resurs inom krisberedskap och totalförsvar. Studiecirkeln är en del i det pågående arbetet, där fokus även kommer att riktas mot förberedelser för att vi kan bli utsatta för krig. JENNY DAHLERUS